Erkek İnfertilitesi
Gebe kalamayan çiftlerin %40-45’inde erkeğe bağlı nedenler görülmektedir. Erkek değerlendirilirken ilk yapılması gereken detaylı öykünün alınmasıdır. Öyküde özellikle çocuklukta yada sonraki yaşlarda geçirilen kabakulak yada ateşli hastalıklar, inmemiş testis öyküsü,sistemik hatalıklar (şeker hastalığı, akciğer hastalığı gibi), testis travma yada cerrahi öyküsü, cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü, mesleki kaynaklı maruziyet sorgulanmalıdır. Sperm analizi erkeğin değerlendirilmesindeki en değerli testtir. Genellikle 3-5 günlük cinsel perhiz sonrası mastürbasyonla alınan sperm örneği sayı, hareketlilik, şekil açısından değerlendirilir. Sperm değerlendirmesinin 6-8 hafta aralarla 2 kez yapılması önerilir. Tek bir sperm örneği ile karar vermemek gerekir çünkü aynı erkekte farklı sonuçlar alınabilir.
Sperm analizinde Dünya Sağlık Örgütü önerisine göre normal değerler aşağıdaki gibidir:
- Miktar ≥ 1.5
- Sperm sayısı ≥15 milyon/ml üzeri
- İleri hareketlilik ≥ 32
- Normal sekil ≥ %4 üzeri
Sperm analizinde anormallik saptanan erkeklerin ürolog tarafından detaylı muayenesinin yapılması gerekir.
Sperm analizinde azospermi (hiç sperm olmaması) saptanması yada sperm sayısının 5 milyon/ml altındaki erkeklerde kromozom analizi yapılmalıdır. En sık görülen kromozomal sorun klinefelter sendromudur. Erkeklerde 46,XY kromozom yapısı bulunması gerekirken fazladan bir X kromozomu (47, XXY) daha bulunur. Bu olgularda tüp bebek işlemine ek olarak preimplantasyon genetik tanı (PGT) uygulanması gereği doğmaktadır.
Azospermi saptanan erkeklerde yapılması gerekli diğer tetkik de Y-kromozom mikrodelesyonudur. Y kromozomundaki kayıp bölgesine göre 3 tipi vardır: AZF-a, AZF-b ve AZF-c. AZF-a ve AZF-b tiplerinde mikro-TESE ile sperm çıkma şansı çok ama çok düşüktür. AZF-c tipinde ise mikroTESE ile sperm elde etme şansı daha yüksektir ancak bu genin erkek çocuğa aktarılma riski vardır.
Mikro-TESE
Sperm ileti kanalları olarak bilinen vas deferens lerin iki taraflı doğuştan olmaması durumunda da azospermi görülebilir. Bu kistik fibrozis adı verilen genetik bir hastalığın hafif formudur. Bu erkeklerin eşlerine kistik fibrozis geni açısından taşıyıcı olup olmadığı ile ilgili mutlaka genetik değerlendirme yapılmalıdır. Kadında taşıyıcılık saptanması durumunda embriyolarda genetik tarama yapılabilir.